Sống chốn dương gian ăn cơm Âm phủ
Chuyện lạ lùng xứ Huế quê tôi!
Có ông bạn thân người đất Bắc, mỗi khi ngồi vào bàn tiệc, vẫn nghêu ngao hát câu:
Sống ở trên đời ăn miếng dồi chó
Chết xuống âm phủ biết có hay không?
Trong đời mình, tôi chưa một lần dám ăn thịt chó nhưng tôi từng nếm cơm âm phủ và cố học để tìm hiểu một phong cách bán hàng độc chiêu của quán ăn có một không hai trên mảnh đất Huế này.
Có thể bạn đang le lưỡi sợ hãi khi nghe điều kì quặc ấy hoặc đang ngờ vực tôi nói phịa chăng? Tại sao cô nàng đang sống sờ sờ chốn dương gian lại được ăn cơm âm phủ?
Chỉ nghe nói đến Huế mà không ăn cơm Âm Phủ cũng coi như chưa biết gì về ẩm thực xứ Huế thì ai cũng muốn ăn thử một lần cho biết. Ngon hay không thì tùy thực khách.
Cơm Âm phủ là một loại cơm đặc biệt của một hàng cơm đối diện sân Vận động Huế, có tên là quán Âm phủ. Không biết quán bắt đầu có lúc nào. Chỉ biết khi tôi còn bé đã từng được mẹ dẫn đến ăn cơm ở đấy.Những người lớn tuổi kể lại rằng xưa kia đây là một xóm nghèo nằm ngoại vi thành phố.Trong những đợt xây dựng các công trình ở Huế, đại đa số dân phu trai tráng đều về sống trọ quanh quẩn vùng này.Sau một ngày lao động, họ tìm đến các quán để vùi quên số phận trong men say, đen đỏ. Nơi này thửo xưa này lại còn là tụ điểm chơi đêm của các quan chức nhà nước, các bậc giàu sang, kể cả những người lính viễn chinh Pháp đóng ở Toà khâm ... để rồi có biết bao mảnh đời bất hạnh đã phải lao động tình dục nuôi thân khi số phận đã bắt họ sinh ra đời trong một vì sao xấu.
Quán Ẩm phủ được mở bán ban đêm. Khởi đầu đây chỉ là một quán nghèo đơn sơ nằm sâu dưới nền ruộng hai bên vệ đường.Từ lề đường, khách phải đi tụt xuống thật sâu.Thời ấy, chưa có đèn điện như bây giờ. Vào quán chỉ thấy mấy cây đèn dầu hắt ra ánh sáng leo lét tù mù… Đang khi ngồi ăn, thực khách cảm thấy rờn rợn như đang ngồi ở cõi âm ty. Cái tên quán Âm phủ bắt đầu từ đấy.
Quán bán nhiều món ăn thức nhắm bình dân. Món cơm được bán chạy nhất.Là loại cơm đĩa, gồm cơm trắng nấu chín thơm dẻo, khô.Trên mặt cơm điểm từng cụm: tôm chấy, chả lụa (giò lụa), nem nướng, dưa leo bóp, rau thơm…kèm một chén nước mắm chua ngọt bồng bềnh ớt dậy hương chanh..
Cơm Âm phủ ngon vì thực phẩm luôn tươi: con tôm rằn phá Tam giang thịt ngọt sắc đỏ lột nõn chấy tơi khi đang còn tươi rói; Miếng nem nướng giã từ thịt heo tơ lò mổ An Hòa trong mỗi sớm tinh mơ, phối thêm mấy thứ gia vị hành, tỏi, tiêu, thính... rồi chờ ủ lên men tạo vị chua chua mới xiên nướng trên than hồng làm bay lên mùi thơm quyến rũ; Miếng chả lụa mặt nhẵn sắc hồng dậy vị ngọt của heo tươi; Quả dưa Bà Cai dòn và ngọt, mang màu xanh đẹp mắt được cắt lát mỏng, bóp muối bày bên; Mấy ngọn rau thơm hái nơi đất bồi Bãi Dâu quanh năm đón nhận phù sa, nhặt sạch, rắc trên mặt đĩa cơm nóng hổi như những ngọn cỏ non đầu xuân mới nhú khiến đĩa cơm trở nên thi vị bởi sắc hồng của tôm và sắc xanh của rau thơm. Khách tự múc nước mắm ngọt chua rưới vào cơm tuỳ miệng mà chủ quán đã khéo pha với tất cả sự tinh tế khéo léo khiến món ăn có một hương vị tổng hợp hài hòa phối thêm… Khi ăn, khách tự múc nước mắm ngọt chua rưới vào cơm tuỳ miệng mà chủ quán đã khéo pha với tất cả sự tinh tế khiến món ăn có một hương vị tổng hợp hài hòa, khi ăn.
Cái ngon của món ăn dân dã tươi sống cộng thêm sự kỳ bí của cái không khí u tịch đã mê hoặc bao kẻ sành điệu tìm về thưởng thức. Chẳng bao lâu, chủ quán trở nên giàu có, Họ thay quán Âm phủ lụp xụp thành một nhà hàng khang trang đèn điện sáng choang như chốn Thiên đường .Vì thế cái từ Âm phủ giờ đây chỉ còn là dư âm.
Cha mẹ dẫn tôi đến ăn vào một đêm khuya cho tôi tự cảm nhận để thôi hết những thắc mắc về cái tên quán lạ lùng. Trong tâm trí của đứa bé con, âm phủ là một nơi đầy bí ẩn.Có oan hồn vất vưỡng, có quỉ sa tăng, có những trận đòn...mà tiếng kêu khóc luôn vọng lại qua từng cửa ngục.Bước chân tôi đi ngập ngừng xuống con đường đất hun hút hai bên cỏ mọc um tùm.Có tiếng con dễ bổng cất lên khiến tôi giẩy thót người.Tôi nhắm mắt đi nhanh để như trốn chạy rồi cuối cùng cũng vào được nơi có ngọn đèn leo lét.
Ngồi trong góc quán, tôi mở lớn mắt quan sát cõi âm ty. Từng tốp, rồi từng tốp những người lao động đi làm khuya trở về.Bóng họ đi xuống, bước chân xiêu vẹo, mỏi mệt y như lũ oan hồn đang vất vưỡng giữa trần gian.. Ánh đèn mờ khiến tôi không nhìn rỏ mặt, chỉ thấy như bóng những thần chết trong truyện cổ tích. Sau một chút xôn xao chào hỏi, gọi món, quán ăn lại trở im lắng, chỉ thỉnh thoảng mới nghe tiếng ăn xì xụp, bát đũa va chạm nhau...họ đang dè xẻn tiêu những đồng tiền kiếm được sau một ngày đổ mồi hôi sôi nước mắt, để rồi ngày mai phải lại lao đầu mưu sinh vất vả. Men say đã ru ngủ họ, để họ quên nỗi nhớ thương mẹ cha, con, vợ ở quê nhà... Họ là kẻ nghèo hèn lam lũ. Nhưng trong quán này họ vẫn ngồi chén tạc chén thù với giới giàu sang.Bởi thế giới này đang bao trùm bóng đêm huyền bí- bảo bọc che dấu thân phận kẻ đi tìm hạnh phúc hoan lạc-kẻ đi thiêu đốt khổ đau hình hài... Đêm đã khuya, phố xá bên kia sông Hương tắt hết đèn, chung quanh là bóng tối mênh mông. Thỉnh thoảng có con đom đóm lập loè, tạo những bóng chập chờn khi ẩn khi hiện của loài ma trơi; Tiếng con uện oạng lúc xa lúc gần; Đó đây trong những bụi cỏ, lùm cây, có tiếng rúc ma quái của loài cú ăn đêm...Tôi sợ hãi ngồi sát vào mẹ.
Khi người chủ quán bê ra những dĩa cơm, mùi thơm quyến rũ đã khiến tôi quên mất chuyện ma quỉ. Nỗi đam mê chế biến món ăn đã có trong tôi từ ngày ấy, khiến vừa ăn vừa quan sát từng nguyên vật liệu, ghi nhớ về hương, vị và cả cách dọn bày lên đĩa.
Chỉ một đêm nhập cuộc, đủ để ghi lại bao điều. Tôi không hề biết người chủ quán năm xưa là ai.Tôi chưa hề được học trực tiếp từ bà một kinh nghiệm nào trong kỹ thuật chế biến.Nhưng chính đĩa cơm bà nấu bán năm nào là bài học trong trường đời. Mỗi một khi có ai đó khen nấu cơm ngon, tôi luôn bồi hồi thầm nhủ: “ Mình đâu có giỏi gì mà chỉ làm được nhờ ăn từ quán cơm Âm phủ đấy mà!”.
Từ ngày ấy đã hơn bốn mươi năm qua đi.Dấu ấn để lại trong tâm tôi là bóng hình cõi âm ty nơi chốn dương gian này.Nó vừa thực vừa hư, gợi cho tôi sự trăn trở bao đêm về món cơm âm phủ này năm xưa.
Trích TÌNH ẨM THỰC
Hoàng Thị Như Huy
Nghệ nhân dân gian Việt Nam
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét